ประวัติโครงการชลประทานอุดรธานี

กรมชลประทาน ได้เริ่มงานชลประทานในภาคตะวันออกเฉียงเหนือในนาม “โครงการก่อสร้างอีสาน” โดยได้เริ่มงานก่อสร้างโครงการชลประทานในภาคตะวันออกเฉียงเหนือตั้งแต่ปี พ.ศ. 2482 มีที่ทำการตั้งอยู่ที่ จังหวัดนครราชสีมา สังกัดกองก่อสร้าง เป็นการก่อสร้างโครงการชลประทานประเภท เหมืองฝาย จำนวน 5 โครงการ ซึ่งมีโครงการชลประทานห้วยหลวง จังหวัดอุดรธานี รวมอยู่ด้วย และโครงการชลประทานประเภท สร้างคันกั้นน้ำเพื่อบรรเทาอุทกภัยอีก จำนวน 3 โครงการ ดังต่อไปนี้
ประเภทเหมืองฝาย

1. โครงการลำตะคอง จังหวัดนครราชสีมา
2. โครงการทุ่งสัมฤทธิ์ จังหวัดนครราชสีมา
3. โครงการห้วยเสนง จังหวัดสุรินทร์
4. โครงการห้วยหลวง จังหวัดอุดรธานี
5. โครงการห้วยน้ำหมาน จังหวัดเลย

ประเภทบรรเทาอุทกภัย

1. โครงการลุ่มน้ำโขง จังหวัดหนองคาย
2. โครงการบ้านตูม-บ้านติ้ว จังหวัดมหาสารคาม
3. โครงการทุ่งแซงบาดาล จังหวัดร้อยเอ็ด
ในระยะนี้จังหวัดอุดรธานีจึงเป็นที่ตั้งหัวงาน

โครงการห้วยหลวง

โครงการดังกล่าวนี้ดำเนินการก่อสร้างได้เพียง 2 ปี ก็จำเป็นต้องหยุดชะงัก เนื่องจากเกิดสงครามโลกครั้งที่ 2 และเริ่มดำเนินการก่อสร้างต่อในปี พ.ศ. 2492 หลังจากเลิกสงคราม ในขณะเดียวกันก็ได้เริ่มโครงการชลประทานประเภทเหมืองฝาย 1โครงการ คือ โครงการห้วยปลาหาง จังหวัดสกลนคร ในปี พ.ศ. 2491 รัฐบาลได้รับความช่วยเหลือทางวิชาการจากประเทศสหรัฐอเมริกาผ่าน FAO MISSIONพร้อมกับผู้เชี่ยวชาญคณะอื่น ๆ ในเวลาต่อมาอีกหลายคณะ เกี่ยวกับการพัฒนาแหล่งน้ำให้ทั่วภาคและโครงการชลประทานประเภทอ่างเก็บน้ำจะสามารถช่วยแก้ปัญหาการจขาดแคลนน้ำในภาคนี้ได้
ดังนั้นโครงการชลประทานประเภทอ่างเก็บน้ำจึงได้เริ่มโครงการขึ้นในปี พ.ศ. 2494 โดยได้รับความช่วยเหลือจากประเทศสหรัฐอเมริกา ทั้งในด้านวิชาการและเครื่องจักรเครื่องมือ ในระยะนี้ เริ่มมีช่างบังคับหมวดก่อสร้าง (ชมส.) รับผิดชอบงานก่อสร้างแต่ละจังหวัด รวมทั้งดูแลงานส่งน้ำและบำรุงรักษาโครงการชลประทานที่สร้างเสร็จแล้วด้วย จังหวัดอุดรธานีจึงเป็นที่ตั้งหัวงานหมวดก่อสร้างชลประทานจังหวัดอุดรธานี ในปี พ.ศ. 2502 ได้โอนโครงการก่อสร้างชลประทานภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ไปอยู่กองชลประทานราษฏร์และให้โอนงานที่ก่อสร้างแล้วเสร็จไปอยู่กกับกองชลประทานหลวง โดยมีหัวหน้าด้านบำรุงรักษาภาคต่าง ๆ เป็นผู้ควบคุมและบริหารงานด้านการส่งน้ำและบำรุงรักษาแต่ละภาค สำหรับภาคตะวันออกเฉียงเหนือ มีหัวหน้าด้านบำรุงรักษาภาคตะวันออกเฉียงเหนือ (ชตล.ตอน.) เป็นผู้รับผิดชอบและมีการแต่งตั้ง นายช่างควบคุมโครงการชลประทานประเภทเหมืองฝาย และประเภทบรรเทาอุทกภัยที่ได้ก่อสร้างมาตั้งแต่ระยะแรกดังกล่าว ซึ่งสามารถใช้งานได้แล้ว ชคล. แต่ละโครงการขึ้นตรงกับชตล.ตอน.

ในปี พ.ศ. 2507 กรมชลประทานได้แบ่งสายงานการควบคุมการบริหารงานส่งน้ำและบำรุงรักษาโครงการชลประทานที่สร้างเสร็จแล้วใหม่ โดยในภาคตะวันออกเฉียงเหนือแบ่งงานออกเป็น 5 เขต แต่ละเขตเป็นแผนกมีฐานะเรียกว่า แผนกโครงการชลประทานหลวง เขต 1-เขต 5 ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ มีนายช่างตรวจการชลประทานหลวงเขต (ชตล.เขต) เป็นหัวหน้ารับผิดชอบ โดยแบ่งเขตรับผิดชอบ ดังนี้

ชตล.เขต 1 รับผิดชอบในเขตจังหวัดนครราชสีมา ชัยภูมิ บุรีรัมย์

ชตล.เขต 2 รับผิดชอบในเขตจังหวัดอุดรธานี สกลนคร หนองคาย นครพนม

ชตล.เขต 3 รับผิดชอบในเขตจังหวัดร้อยเอ็ด มหาสาราคาม กาฬสินธุ์
ชตล.เขต 4 รับผิดชอบในเขตจังหวัดอุบลราชธานี ศรีสะเกษ สุรินทร์
ชตล.เขต 5 รับผิดชอบในเขตจังหว้ดขอนแก่น เลย

ในระยะนี้จังหวัดอุดรธานี เป็นที่ตั้งของ แผนกโครงการชลประทานหลวง เขต 2 ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ

ในปี พ.ศ. 2517 กรมชลประทาน ได้แบ่งการบริหารงานชลประทานในภาคตะวันออกเฉียงเหนือเป็น 2 ส่วน คือ ภาคตะวันออกเฉียงเหนือตอนบน (มี 2 เขต ตือ เขต 1 และ เขต 2) และภาคตะวันออกเฉียงเหนือตอนล่าง (มี 2 เขต คือ เขต 1 และเขต 2 เช่สนเดียวกัน) ในการแบ่งงานครั้งนี้ได้ยึดถือการกระจายปริมาณงานให้แต่ละเขตมีความรับผิดชอบเท่า ๆ กัน มิได้ยึดถือหลักการแบ่งตามลุ่มน้ำหรือหลักการแบ่งเขตการปกครอง เป็นเหตุให้เกิดความยุ่งยากสับสน ในการติดต่อประสานงานกับส่วนราชการอื่น ๆ ในระยะนี้ จังหวัดอุดรธานีจึงเป็นที่ตั้ง ชลประทาน เขต 2 ภาคตะวันออกเฉียงเหนือตอนบน

ในปี พ.ศ. 2518 กรมชลประทาน ได้พิจารณาแบ่งส่วนราชการใหม่ ตามคำสั่งกรม ที่ 201/2518 ลงวันที่ 10 เมษายน 2518 โดยกำหนดให้มี สำนักชลประทานที่ 1-12 แต่ละสำนักชลประทานเป็นหน่วยงานเทียบเท่าระดับกอง โดยมีผู้อำนวยการสำนักงาน (ผชป.) เป็นหัวหน้ารับผิดชอบ สำหรับภาคตะวันออกเฉียงเหนือ มี 3 สำนักชลประทาน คือ

สำนักชลประทานที่ 4 รับผิดชอบงานชลประทานในเขตจังหวัดขอนแก่น มหาสารคาม อุดรธานี เลย และหนองคาย
สำนักชลประทานที่ 5 รับผิดชอบงานชลประทานในเขตจังหวัดอุบลราชธานี มุกดาหาร นครพนม สกลนคร กาฬสินธุ์ ร้อยเอ็ด และยโสธร
สำนักชลประทานที่ 6 รับผิดชอบงานชลประทานในเขตจังหวัดนครราชสีมา ชัยภูมิ บุรีรัมย์ สุรินทร์ และศรีสะเกษ
ในระยะนี้ จังหวัดอุดรธานีจึงเป็นที่ตั้ง โครงการชลประทานอุดรธานี ภายใต้ความรับผิดชอบของ สำนักชลประทานที่ 4